Algı yanılması, öznel veya fiziksel sebeplerle duyuların yanlış yorumlanması ve hiçbir dış uyaran olmadığı halde hayali şeylerin algılanması durumudur. Duyu organları ile alınan bilgiler zihinde bütünleştirilerek yorumlanır; bu nedenle, her görülen ve duyulan şeylerin doğru olma olasılığı düşüktür. Algı yanılması, çevredeki olayların olduğundan çok daha farklı bir şekilde algılarımız tarafından yorumlanmasıdır. Bu makalede, algı yanılmalarının farklı türlerine ve bunların nasıl oluştuğuna değineceğiz.

Zihinde duyumların yanlış yorumlanması olayına illüzyon, hiçbir duyum olmadığı halde alınan düş ürünü algılara ise halüsinasyon denir. Gözlerimiz yapısal olarak belli kurallar çerçevesinde çalışan organlarımızdır. Göz, saniyede 25-30 kere görüntüyü yakalar ve beyne iletir. Bu durum, hareketsiz kareleri hareketli gibi algılamamıza sebep olur. Göz algı gecikmesi sebebiyle de yanılgılar yaşarız. Bir resme bakarken, resmin bir noktasından diğer noktasına gözümüzden diğer görüntünün karesinin izi henüz gitmeden başka bir noktasına bakmaya başladığımızda algı gecikmesi nedeniyle farklı şeyler görebiliriz. Bir dış uyaranın yanlış algılanmasına illüzyon, bunun gözümüzdeki tanımına ise optik illüzyon denir.

Optik illüzyonlar, genel olarak fotoğrafçılıkta kullanılan özel tekniklerdir. Örnek olarak, güneşi parmaklarının arasında tutan insan veya Pisa Kulesini devrilmesin diye tutan insan resimleri gibi farklı odaklama teknikleri ile birbirinden çok uzakta olmasına rağmen arka arkaya duran nesneleri sanki yan yana duruyormuş gibi resimlenmesi olayıdır. Sonuç olarak bakacak olursak, göz yanılmaları, bakması zevkli, bizi bazen şaşırtan, bazen de yüzümüzde bir çeşit gülümseme bırakan, akıllıca tasarlanmış bir çeşit görme hilesidir.

Devamlı, tutarlı ve düzenli algı yanılması gösterebilir, hiçbir uyarıcı algı olmadan aldığı hislerin doğru olduğuna inanabilir. Böyle kişiler psikolojik hasta olduklarını bilmeden, gördükleri, işittikleri ve hissettiklerine inanır, olmayan bir şeyleri var zannederler. Böylesi düş ürünü algılara halüsinasyon denir. Aslında böyle kişiler odada eşyaların uçtuğunu, birileri tarafından takip edildiği izlenimine kapılıp arkasından gelmekte olan kişiyi vurabilme ihtimali olan kişilerdir. Bu yüzden halüsinasyon algılar aslında tedavi edilmesi gereken psikolojik rahatsızlıklardandır.

Algı yanılmaları sadece görsel ve fiziksel nesnel yanılgıları içermez, sosyal insan davranışlarını da içerir. Örnek olarak, kişi kendisine söylenen sözü, söyleyenin niyetinden farklı yorumlaması da bir algı yanılması olayıdır. Sosyal algı yanılmaları, insanların birbirleriyle olan etkileşimlerinde yanlış anlamalar ve yanlış yorumlamalar olarak kendini gösterebilir.

İllüzyon algı, kişinin var olan bir nesneyi farklı algılaması; halüsinasyon ise kişinin var olmayan bir nesneyi varmış gibi algılaması olayıdır. Bu duruma göre bakacak olursak, illüzyon her kişide olabilmesi muhtemel yanılmalar olurken, halüsinasyon algılar ise kişinin ruh sağlığının yerinde olmadığının bir göstergesi olabilmektedir.

Algı yanılmalarının önlenmesi ve tedavisi için çeşitli yöntemler bulunmaktadır:

Sonuç olarak, algı yanılmaları yaşamın bir parçası olup, görsel, işitsel ve sosyal alanlarda karşımıza çıkabilir. Bu yanılmaların farkında olmak ve gerektiğinde profesyonel yardım almak, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmemiz için önemlidir.